Na-isolatie is een slimme stap voor wie energie wil besparen, het wooncomfort wil verbeteren én iets wil doen voor het klimaat. Maar wist je dat deze verduurzaming soms onbedoeld ten koste kan gaan van… vleermuizen?
Waarom zijn vleermuizen betrokken bij woningisolatie?
Vleermuizen wonen niet in grotten. Althans, niet in Nederland. Hier zoeken ze beschutte plekjes in en rondom onze huizen. Onder dakpannen, in spouwmuren of achter houten betimmering. Via minuscule kieren en spleten vinden ze beschutting om te rusten of hun jongen groot te brengen. Vooral oudere woningen zijn in trek. En laat dat nu net de panden zijn die vaak als eerste worden aangepakt voor na-isolatie.
Tijdens zo’n isolatie worden die kieren en holtes vaak vakkundig dichtgemaakt. Goed voor de energierekening, maar mogelijk desastreus voor vleermuizen. Zonder voorafgaand onderzoek kunnen ze worden opgesloten in hun verblijfplaats, of die zelfs volledig kwijtraken. En dat is niet zomaar een detail: alle inheemse vleermuissoorten in Nederland zijn wettelijk beschermd. Hun rustplaatsen mogen niet zomaar verstoord of verwijderd worden.
Slimme dieren, maar ook kwetsbaar, en ze rekenen onbewust op onze zorgvuldigheid.
Wettelijke bescherming van vleermuizen
Vleermuizen staan in Nederland onder strikte wettelijke bescherming. Volgens de Omgevingswet is het verboden om vleermuizen te doden, te verstoren of hun verblijfplaatsen te beschadigen of te vernietigen.
Wie zonder ecologisch onderzoek begint, riskeert meer dan alleen vertraging. Het kan leiden tot juridische sancties én tot onherstelbare schade aan de biodiversiteit.
“Als één vleermuis uit- of invliegt, spreken we al van een vleermuisverblijfplaats,” legt Rik uit – ecoloog en landschapsontwerpen bij BNL advies. “Deze verblijfplaatsen zijn jaarrond beschermd. Worden ze door werkzaamheden beïnvloed of verdwijnen ze, dan moet er een alternatief worden geboden.”
Wat betekent vleermuisonderzoek voor mijn isolatieplannen?
Heel concreet betekent dit dat bij elk isolatieproject waarbij mogelijk vleermuizen aanwezig zijn, een ecologisch onderzoek verplicht is vóórdat de werkzaamheden starten. Geen reden voor paniek, maar het is wel goed om dit op tijd in te plannen.
Want pas daarna kun je aan de slag. En ja, het vraagt even wat extra aandacht. Maar daarmee voorkom je wel vertraging door stilgelegd werk, boetes achteraf en herstelwerk dat je liever had voorkomen.
“Rik: We merken dat bewoners soms zeggen nog nooit een vleermuis gezien te hebben. En dan vliegt er tijdens een nachtelijk onderzoek ineens een hele kolonie uit. Dat is mooi en interessant om te zien, en het toont aan waarom zorgvuldigheid zo belangrijk is.”
Praktijkvoorbeeld: verduurzamen en vleermuisbescherming gaan prima samen
Een goed voorbeeld komt van geen Gemeente, waar een woningcorporatie verschillende woningen wilde verduurzamen.
“Tijdens het onderzoek troffen we kraamverblijfplaatsen aan, maar ook zomer- en paarverblijfplaatsen,” licht Rik toe. “De geplande werkzaamheden – zoals het vervangen van kozijnen, spouwmuurisolatie en dakisolatie – zouden deze verblijfplaatsen negatief beïnvloeden. Om geen overtreding te begaan (volgens de Omgevingswet flora en fauna activiteit), hebben we een mitigatie- en compensatieplan en een ecologisch werkprotocol opgesteld en tijdelijke verblijfplaatsen in de buurt geplaatst. Ook is een vergunning fora en fauna-activiteit aangevraagd bij de provincie. Die vergunning is verleend, en nu kunnen de werkzaamheden doorgaan. In de nieuwe gevels worden vleermuiskasten ingebouwd.”
Dit voorbeeld laat zien dat verduurzamen en beschermen prima samengaan, mits je het goed aanpakt.
Hoe merk je dat er vleermuizen in of rond je woning leven?
Waar let je op als je denkt dat er vleermuizen in of rond je woning leven? Soms laten ze duidelijke sporen achter. Zo kun je zelf op een aantal signalen letten:
- Kleine keuteltjes bij de gevel. Ze lijken op muizenkeutels, maar vallen tot stof uiteen als je ze tussen je vingers wrijft (gebruik handschoenen).
- Zacht gekrabbel of geritsel bij schemering, vooral vanuit het dak of de spouwmuur.
- Vleermuizen die bij zonsondergang uitvliegen vanaf het dak of rondom de woning.
Herken je een of meer van deze tekenen? Dan is het verstandig om een quickscan te laten uitvoeren. Zo krijg je snel duidelijkheid en voorkom je vertraging of problemen.
Spannende nachten en onverwachte ontmoetingen
Een vleermuisonderzoek is meer dan alleen naar vleermuizen kijken.
“Tijdens nachtelijke onderzoeken kom je soms verrassende gasten tegen. We zien bijvoorbeeld vaak steenmarters, uilen of egels. Het is echt bijzonder wat je allemaal tegenkomt als iedereen slaapt.”
Het laat zien hoe rijk de Nederlandse nachtnatuur is, en hoeveel soorten baat hebben bij een zorgvuldige aanpak.
Waarom ecologisch onderzoek ertoe doet
Bij BNL advies draait vleermuisonderzoek om méér dan alleen regels volgen.
“Natuurlijk willen we de soorten en hun verblijfplaatsen beschermen,” zegt Rik. “Maar we vinden het net zo belangrijk om initiatiefnemers mee te nemen in het proces. We leggen uit waarom vleermuizen beschermd zijn en hoe nuttig ze zijn – ze vangen bijvoorbeeld ontzettend veel muggen. Veel mensen weten dat niet, maar als ze het horen, willen ze vaak meteen vleermuiskasten ophangen.”
Die combinatie van ecologie en praktische oplossingen maakt vleermuisvriendelijk isoleren tot echt duurzaam bouwen.
BNL helpt je om vleermuisvriendelijk te isoleren
Het beschermen van vleermuizen hoeft je isolatieplannen niet te vertraging. Sterker nog, wij geloven dat verduurzamen en natuurbehoud hand in hand gaan. Door bewust en zorgvuldig te isoleren, bespaar je energie én geef je kwetsbare diersoorten zoals de vleermuis de ruimte die ze nodig hebben.
Wij zorgen dat jij op een verantwoorde manier aan de slag kunt, zonder verrassingen achteraf.
Wat we voor je doen:
- Snel duidelijkheid met een quickscan
- Vervolgonderzoek indien nodig
- Ondersteuning bij vergunningen en ontheffingen
- Praktisch advies voor je aannemer of bouwteam
Ga je isoleren? Denk ook aan de vleermuis.
Laat ons je helpen om op een slimme én natuurvriendelijke manier te verduurzamen.